ΑΡΧΑΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ

9000 στρέμματα καταλαμβάνει ο αρχαιολογικός χώρος της Νικόπολης που βρίσκεται στο νομό Πρέβεζας, στην ομώνυμη χερσόνησο της νοτιοδυτικής Ηπείρου.
Η πόλη ιδρύθηκε από τον Οκταβιανό, το 31 π.Χ., αμέσως μετά τη ναυμαχία του Ακτίου. Εδώ συγκατοίκησαν Αιτωλοί, Ακαρνάνες, Ηπειρώτες αλλά και Ιταλοί άποικοι που εγκαταστάθηκαν αμέσως στην πόλη. Ο χαρακτήρας της όμως παρέμεινε ελληνικός.

Λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας της περιοχής αλλά και της στρατηγικής θέσης που καταλάμβανε η Νικόπολη, αμέσως εξελίχθηκε σε σημαντικό επικοινωνιακό κόμβο που ένωνε την Ελλάδα με τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η εμπορική δραστηριότητα της πόλης ήταν αξιοσημείωτη και ημέρες μεγάλης ακμής σημάδεψαν την ιστορία της. Η Νικόπολη ένωνε την ανατολή με τη δύση. Με λιμάνι στο Ιόνιο και στον Αμβρακικό κόλπο, έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην εποχή της και ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα της Παλαιάς Ηπείρου η οποία αποτελούσε επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Έτσι, οι κάτοικοι απολάμβαναν ιδιαίτερα προνόμια, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Αργότερα, η Νικόπολη έγινε επισκοπική έδρα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι εδώ λειτουργούσε νομισματοκοπείο.

Από τις σημαντικότερες δραστηριότητες της αρχαίας πόλης ήταν η γιορτή των Ακτίων. Τα Άκτια διοργανώνονταν κάθε τέσσερα χρόνια και ήταν μεγαλόπρεποι αγώνες. Οι αθλητές συναγωνίζονταν στις ιπποδρομίες και σε άλλα ρωμαϊκά αθλήματα αλλά, χάρη στην ευρεία απήχηση της διοργάνωσης που είχε κρατήσει τον ελληνοπρεπή χαρακτήρα της, στα Άκτια διαγωνίζονταν και μουσικοί. Η πολιτιστική εμβέλεια των αγώνων ήταν μεγάλη στην εποχή της και η Νικόπολη ξεχώριζε.
Η παρακμή της πόλης ξεκίνησε σταδιακά κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα, ακολουθώντας τη γενικότερη πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση της εποχής. Δυστυχώς όμως, η κατιούσα πορεία της επιδεινώθηκε από καταστροφικό σεισμό που έπληξε την πόλη. Ακολούθησαν βαρβαρικές εισβολές από αλεπάλληλα φύλα με πρώτους τους Γότθους. Το 395 η Νικόπολη καταλαμβάνεται και καταστρέφεται από τον Αλάριχο ενώ το 475 πέφτει στα χέρια των Βανδάλων. Το 551 οι Γότθοι εισβάλλουν εκ νέου στην πόλη οδηγώντας την σε οριστική παρακμή. Υπολογίζεται ότι στις αρχές του 10ου μ.Χ. αιώνα η Νικόπολη ερημώθηκε τελείως και έκτοτε σώζονται μόνο ερείπια.
Οι μελετητές και οι αρχαιολόγοι έχουν εξερευνήσει σχολαστικά την περιοχή κι έχουν αναδείξει τεκμήρια της ακμής της και πολύτιμα ιστορικά ευρήματα. Αρκετά από αυτά φυλάσσονται ήδη στο αρχαιολογικό μουσείο Νικοπόλεως. Στον αρχαιολογικό χώρο μπορείτε να δείτε το Ωδείο που κατασκευάστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. και χρησιμοποιήθηκε μέχρι τα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα, τις Βόρειες Θέρμες καθώς και το μνημείο του Αυγούστου που αναγέρθηκε κατ’ εντολή του Οκταβιανού Αύγουστου εις ανάμνηση της νίκης στο Άκτιο και αφιερώθηκε στον Άκτιο Απόλλωνα, στον πολεμικό Άρη και στον Ποσειδώνα, το θεό της θάλασσας. Περαιτέρω, εδώ βρίσκονται το ρωμαϊκό θέατρο του 1ου μ.Χ. αιώνα και το Νυμφαίο που ήταν κεντρικό σημείο ύδρευσης της πόλης αφού εδώ έφταναν τα νερά του ποταμού Λούρου.
Η Νικόπολη περιλαμβάνει και πολλά αξιόλογα χριστιανικά μνημεία. Σε αυτά συγκαταλέγονται η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που είναι τρίκλιτη Βασιλική και χτίστηκε περίπου γύρω στο 560 μ.Χ., καθώς και πέντε ακόμα εκκλησίες. Όλες χτίστηκαν κατά τον 5ο – 6ο αιώνα μ.Χ. και είναι βασιλικού ρυθμού τρίκλιτες ενώ μόνο μια από αυτές είναι πεντάκλιτη. Παράλληλα, σώζεται το επισκοπείο, κτίριο που αξιοποιήθηκε ως επισκοπικό μέγαρο στους χριστιανικούς χρόνους αλλά που εκτιμάται ότι είχε ανεγερθεί αρκετά νωρίτερα, από τα ρωμαϊκά χρόνια. Εντύπωση προκαλεί η έπαυλη που χρονολογείται στα 450 μ.Χ. ενώ μέχρι σήμερα έχει διατηρηθεί μέρος της οχύρωσης της πόλης. Τα τείχη που διασώζονται ανοικοδομήθηκαν κατά τον 5ο ή το πολύ κατά τις αρχές του 6ου αιώνα, αφού σύμφωνα με τις πηγές αποσκοπούσαν στην προστασία της πόλης από τις βαρβαρικές επιδρομές των βαρβάρων που άφησαν τα ίχνη τους γύρω στα 475 μ.Χ. Κατόπιν, μέσα στα τείχη ανεγέρθηκαν οι εκκλησίες. Τα τείχη επισκευάστηκαν το 540 μ.Χ. στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Στα σημαντικότερα μνημεία της Αρχαίας Νικόπολης περιλαμβάνονται:
Το Ωδείο το οποίο βρίσκεται στη δυτική πλευρά του παλαιοχριστιανικού τειχους. Αποτελείται από το κοίλο, την ορχήστρα και τη σκηνή. Τρεις ημικυκλικές στοές στηρίζουν το κοίλο, εξασφαλίζοντας την κλίση του. Κατασκευάστηκε τον 1ο αι. μ.Χ. και χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 2ο μισό του 3ου αι. μ.Χ.

Οι Βόρειες Θέρμες ("Μπεντένια"). Δημόσιο ρωμαϊκό κτίριο, βόρεια των ρωμαϊκών τειχών. Αποτελείται από καμπύλους και ορθογώνιους χώρους που συνδέονται μεταξύ τους με πολλά ανοίγματα και φέρουν ημικυκλικές κόγχες και πεσσοστοιχίες.
Tο μνημείο του Αυγούστου. Ιδρύθηκε από τον Οκταβιανό-Αύγουστο, το 31 π.Χ., μετά τη ναυμαχία του Ακτίου και αφιερώθηκε στον Αρη, τον Ποσειδώνα και τον Ακτιο Απόλλωνα. Αποτελείται από ένα λιθόκτιστο πόδιο, σχήματος Π, στο οποίο είχαν προσαρτηθεί τα χάλκινα έμβολα των πλοίων του Αντωνίου. Τα υπόλοιπα λάφυρα της ναυμαχίας στεγάζονταν μαζί με τα γλυπτά σε μία στοά στο πλάτωμα πάνω από το πόδιο.
Tο Θέατρο, το οποίο βρίσκεται ΝΑ του μνημείου του Αυγούστου. Η σκηνή είναι υψηλή, πιθανόν διόροφη, με τρεις αψιδωτές εισόδους. Οι παραστάσεις δίνονταν στο "λογείο", ανάμεσα στη σκηνή και την ορχήστρα. Τρεις υπόγειοι διάδρομοι διευκόλυναν τη ματακίνηση των θεατών στο κοίλο, κάτω από το οποίο, υπήρχαν ισάριθμες στοές. 1ος αι. μ.Χ.
Το Νυμφαίο, το οποίο βρίσκεται Δ των ρωμαϊκών τειχών της Νικόπολης. Αποτελείται από δύο κτίρια με απλή, αδιακόσμητη πρόσοψη και κόγχες στο εσωτερικό. Σε αυτό κατέληγε ο αγωγός που μετέφερε το νερό από τον Λούρο στη Νικόπολη. Είναι αμφίβολο αν τα κτίρια είναι σύγχρονα. Από αυτά, το βόρειο πρέπει να κατασκευάστηκε στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ.

Αρχαία πόλη της Ηπείρου στο λαιμό της χερσονήσου της Πρέβεζας. Ιδρύθηκε από το Ρωμαίο αυτοκράτορα Αύγουστο μετά τη νίκη του εναντίον του Μάρκου Αντωνίου στη Ναυμαχία του Ακταίου (31 μ.Χ.). Γι’ αυτό και ονομάστηκε «Νικόπολη» (= πόλη της Νίκης).Ο ελληνικός χαρακτήρας της. Οι πρώτοι κάτοικοι της Νικόπολης ήταν κυρίως Ηπειρώτες, Ακαρνάνες και Αιτωλοί. Η πόλη διατήρησε έως την ερήμωσή της τον καθαρά ελληνικό χαρακτήρα της. Για την πολιτειακή της οργάνωση δε γνωρίζουμε πολλά. Φαίνεται όμως πως είχε κάποια αυτονομία. Στην εποχή της ακμής της, αν και οι Έλληνες έδιναν πάντοτε τον τόνο, ζούσαν εκεί και πολλοί Ρωμαίοι και Εβραίοι. Στο 20 π.Χ. η Νικόπολη ήταν η ουσιαστική πρωτεύουσα της Ηπείρου. Λέγεται μάλιστα πως φιλοξένησε κατά καιρούς διάφορες προσωπικότητες, όπως τον Απόστολο Παύλο (63 μ.Χ.), το φιλόσοφο Επίκτητο κ.ά. Το 267 γνώρισε τη βαρβαρότητα των Γότθων. Την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου όμως η ανάπτυξή της ήταν τόση, ώστε έγινε πρωτεύουσα της Αχαΐας (Ελλάδας).Ο Ιουλιανός ο Παραβάτης την ευνόησε ιδιαίτερα ως κέντρο της παλιάς θρησκείας.
Η πόλη άρχισε να παρακμάζει μετά το σεισμό του 373 και τις επιδρομές των Γότθων και των Βανδάλων που ακολούθησαν. Το 540 ο Ιουστινιανός την οχύρωσε και τα Βυζαντινά τείχη πού έχτισε (καλά διατηρημένα) αποτελούν τα πιο εντυπωσιακά λείψανα της ακμής της Νικόπολης. Παρά την οχύρωσή της, οι Γότθοι τη λεηλάτησαν το 551. Από τότε η Νικόπολη έπαψε πια να υπάρχει.Τα αρχαία της Νικόπολης. Ο πρώτος που ασχολήθηκε με τα αρχαία ερείπια της Νικόπολης ήταν ο Ιταλός περιηγητής Κυριακός από την Αγκόνα (1436). Οι ανασκαφές που έγιναν μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου έφεραν στο φως αρκετές παλαιοχριστιανικές βασιλικές με ενδιαφέροντα ψηφιδωτά. Σώζονται επίσης λείψανα του ρωμαϊκού θεάτρου και του υδραγωγείου, ρωμαϊκά λουτρά και κατάλοιπα από βυζαντινά κτίσματα. Όλη η περιοχή είναι κατάσπαρτη με αρχαιότητες και αποτελεί έναν απέραντο ερειπιώνα.